 Szukaj |
| >NASZE STRONY |
 MAIN |
|
|
GRY FABULARNE |
|
|
GRY cRPG |
|
|
FANTASTYKA |
|
|
PROJEKTY |
|
|
|
|
Statystyki |
userzy w serwisie:
gości w serwisie: 0 |
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
W języku angielskim termin fantasy oznacza „wyobraźnię” bądź „ wytwory wyobraźni”. Do polskiej teorii literatury termin ten wprowadził Stanisław Lem i przyjął się on niemal powszechnie. Niektórzy badacze próbowali wprowadzić inne nazwy, takie jak „nowoczesna fantastyka”, „baśń nowoczesna”, „baśń współczesna”. Podstawą ich rozumowania było założenie, że fantasy to efekt swoistego przeistoczenia się tradycyjnej baśni.
Zwolennicy terminu fantasy (miedzy innymi Andrzej Niewiadomski, Antoni Smuszkiewicz) twierdzą, że gatunek ten wywodzi się po części z fantastyki naukowej, po części z baśni, mitów i sag .
Fantasy należy do skonwencjonalizowanych form literackich. Stałe motywy, elementarne jednostki świata przedstawionego, jak zdarzenie, przedmiot, sytuacja, przeżycie „podlegają w dziale określonym zasadom kombinacji, wchodząc w związki czasowe, przestrzenne, przyczynowo-skutkowe, funkcjonalne; łączą się ze sobą na zasadzie współrzędności, bądź na zasadzie hierarchicznego podporządkowania, tworząc zespoły wyższego rzędu, takie jak postać, wątek, temat” .
O ile fantasy jest pojęciem mniej lub bardziej definiowalnym – jak widać powyżej, o tyle fantastyka jest niemal niedefiniowalna. Istnieją różne, często nawet przeciwstawne próby definicji pojęcia fantastyka. Autorzy Leksykonu polskiej literatury fantastycznonaukowej podają jedną z możliwych definicji, gdzie za fantastykę uważa się jako „pewien typ twórczości literackiej w swoisty sposób budujący świat przedstawiony dzieła literackiego”. Swoistość polega tutaj na celowym zbudowaniu świata w sposób odmienny od przyjętych wyobrażeń o rzeczywistości i ma za zadanie spowodować, aby nie można było świata fantastycznego identyfikować ze światem kreowanym w utworach realistycznych. „Znaczy to, że w świecie utworów fantastycznych znajdują się takie elementy (postacie, zjawiska, pojęcia rekwizyty, zdarzenia itp.), które co prawda nie odpowiadają obowiązującym w danym kręgu kultury kryteriom prawdopodobieństwa, ale przede wszystkim nie występują w tekstach realistycznych. I to jest wyróżnikiem decydującym” .
Tzwetan Todorow i Roger Caillois traktują fantastykę jako odrębny gatunek literacki. R. Caillois używa wymiennie określeń „literatura fantastyczna” lub „opowiadanie fantastyczne”. Według jego teorii „utworami fantastycznymi są tylko takie utwory, w których pojawiający się pierwiastek nadprzyrodzony rozbija spójność świata przedstawionego i przez to wywołuje przerażenie postaci tegoż świata” W jego ujęciu kategorią nadrzędną zarówno dla fantastyki, jak również dla baśni i science fiction jest proza nierealistyczna nazywana również proza imaginacyjną.
Tzwetan Todorow podobnie traktuje fantastykę – jest ona „specyficznym gatunkiem literackim”, ale według niego istnieje inny wyróżnik gatunkowy. Fantastyka jest stanem przejściowym, „wahaniem” pomiędzy „czystą niesamowitością”, a „czystą cudownością”. „Czysta niesamowitość” rozumiana jest przez Todorowa jako cecha „dreszczowców”, „które przedstawiają wypadki wprawdzie okropne, wywołujące lęk, przerażenie, ale nie budzące żadnych wahań co do możliwości ich wystąpienia w rzeczywistości pozaliterackiej . „Czysta cudowność” jest natomiast rozumiana jako przeciwieństwo „czystej niesamowitości”, jest ona kategorią przynależną tylko do gatunku baśni i science fiction. „Jej istotą jest fakt, że przedstawione w utworze zjawiska nie wzbudzają żadnych wątpliwości co do swego nadnaturalnego charakteru” .
W Leksykonie polskiej literatury fantastycznonaukowej można odnaleźć próbę przedstawienia sposobu powstawania fantasy: „Jest też wyrazem rozczarowania do samej nauki, której często bezkrytycznie hołdowała czysta fantastyka naukowa. Scjentyzm zachwiał dotychczasowym systemem norm, spowodował spiętrzenie pytań, ale nie rozwiązał podstawowych problemów filozoficznych. Nic więc dziwnego, że literatura odwraca się od poglądów związanych z empiryzmem, pozytywizmem i przyrodniczym materializmem. W tym sensie fantasy staje się wyrazem poszukiwania absolutu. A jeśli nie może go znaleźć, zadowala się tworzeniem namiastek, na które istnieje wśród czytelników coraz większe zapotrzebowanie. Stąd w nowej odmianie fantastyki powrót do magii, będącej odwiecznym sposobem wyjaśniania świata, ale także powrót do źródeł ładu moralnego i tęsknota do form, wyrażających tryumf dobra nad złem .”
Przedstawione są również cechy odróżniające fantasy od innych odmian fantastyki. „Wśród cech odróżniających ją (fantasy) od innych odmian fantastyki szczególnie istotna wydaje się właściwość polegająca na braku jednolitego, konsekwentnie stosowanego w obrębie całego utworu porządku motywacyjnego, co sprawia, że w świecie przedstawionym istnieją obok siebie postacie, przedmioty, zjawiska, których status ontologiczny bywa zgoła odmienny. Takie założenie powoduje, że w tej odmianie fantastyki wszystko jest możliwe i nie istnieje żaden rozdźwięk miedzy zjawiskami naturalnymi i irracjonalnymi, które sąsiadują ze sobą na jednej płaszczyźnie. Niezwykłe zjawiska tłumaczone są w sposób racjonalistyczny (jak w fantastyce naukowej), równie często, jak i w sposób irracjonalny (jak w fantastyce grozy), czy wreszcie w ogóle nie są wyjaśnione (jak w fantastyce baśniowej), czyli istnieją cudownie” .
strony: [1] [2] [3] [4] [5] |
komentarz[82] |  |
|
|
|
|
|
| Komentarze do "Fantasy jako współczesna mitologia na podstawie Sagi o wiedźminie A. Sapkowskiego - cz. I" |
|
|
|
|
|
|
© 2000-2007 Elixir. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Designed by Kerm
Engine by Khazis Khull based on jPortal
|
|
|
