 Szukaj |
| >NASZE STRONY |
 MAIN |
|
|
GRY FABULARNE |
|
|
GRY cRPG |
|
|
FANTASTYKA |
|
|
PROJEKTY |
|
|
|
|
Statystyki |
userzy w serwisie:
gości w serwisie: 0 |
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
Sposoby kreowania świata przedstawionego w prozie Andrzeja Sapkowskiego
Andrzej Sapkowski jest zdecydowanie jednym z najsławniejszych i najpoczytniejszych autorów fantasy w Polsce. Nie jest to dziwne, bo autor ten, niezwykle utalentowany, doprowadził swój warsztat pisarski do perfekcji i bezsprzecznie dał nam dowód mistrzostwa w kreowaniu świata przedstawionego w tym gatunku.
Przy omawianiu tego tematu należy wyjaśnić czym jest świat przedstawiony. Można nazwać tak wszystko, co składa się na fabułę i tło utworu. Świat przedstawiony to przede wszystkim z następujące elementy: czas i miejsce akcji, bohaterowie oraz wydarzenia.
Drugim godnym uwagi pojęciem jest literatura fantastyczna. Jednoznaczne zdefiniowanie tego terminu jest trudne, ponieważ dotychczasowe próby dokonania tego nie dają nam jednego określenia i są często pełne sprzeczności. Jednak mi najbardziej pasuje wyjaśnienie, że literatura fantastyczna to typ twórczości literackiej, który w swoisty sposób buduje świat przedstawiony dzieła literackiego. By literaturę można było nazwać fantastyczną trzeba w niej odnaleźć pierwiastki fantastyczne. Znaczy to, że w świecie utworów tego gatunku znajdują się takie elementy, a więc postacie, zjawiska, pojęcia, rekwizyty i zdarzenia, które przede wszystkim nie występują w tekstach realistycznych. Jednym z gatunków literatury fantastycznej jest fantasy. W języku angielskim termin fantasy oznacza „wyobraźnię” bądź „ wytwory wyobraźni”. Do polskiej teorii literatury termin ten wprowadził Stanisław Lem i przyjął się on niemal powszechnie. Niektórzy badacze próbowali wprowadzić inne nazwy, takie jak „nowoczesna fantastyka”, „baśń nowoczesna” czy „baśń współczesna”. Podstawą ich rozumowania było założenie, że fantasy to efekt swoistego przeistoczenia się tradycyjnej baśni.
Zwolennicy terminu fantasy twierdzą, że gatunek ten wywodzi się po części z fantastyki naukowej, po części z baśni, mitów i sag .
Terry Pratchett określił fantasy „rowerem treningowym umysłu”, gdyż jest to literatura łatwa i przyjemna, jednocześnie doskonale działająca na wyobraźnię, miła intelektualna rozrywka. Całkowicie się z nim zgadzam.
A oto krótka historia powstawania gatunku, jakim jest fantasy.
Początek fantasy to lata dwudzieste i trzydzieste XX wieku. W amerykańskich magazynach pojawiły się opowieści o walecznych rycerzach, czarnej magii i fantastycznych krainach. Triumfu tej literatury można upatrywać w odnalezieniu odskoczni od zracjonalizowanego, coraz bardziej technicyzującego się świata . Świat przedstawiony w fantasy oferował nowe krainy, w których najtrudniejsze problemy można było rozwiązać w cudowny sposób, przy użyciu magii.
Podczas drugiej wojny światowej fantastyka przestała być popularna. Przyczyny tego należy zapewne szukać w zbyt rzeczywistych problemach.
Renesans fantasy przypada dopiero na lata sześćdziesiąte, kiedy to nieoczekiwany sukces odniósł „Władca Pierścieni” Tolkiena . Natomiast od lat dziewięćdziesiątych fantasy zaczęła być modna na całym świecie. Każdy kraj zaczął mieć swoich pisarzy – każdy z nich – jak twierdził – nawiązywał do korzeni własnego kraju. Wtedy też powstała „Saga o wiedźminie” Andrzeja Sapkowskiego.
Kopalnią dowodów na mistrzostwo pisarstwa Andrzeja Sapkowskiego jest cykl opowieści o wiedźminie. Jest to główne dzieło jego twórczości. Napisana w pięciu tomach saga zdobyła ogromną popularność.
W sadze jednym z głównych elementów podkreślających, że świat przedstawiony to świat fantastyczny, są przede wszystkim fantastyczne postacie. Różnego rodzaju stwory i potwory: strzygi, bazyliszki, wampiry, wiwierny, wilkołaki; postacie przypominające ludzi: elfy, krasnoludy i niziołki, a także ludzie, ale posiadający baśniowe cechy: czarodzieje, czarodziejki i wiedźmini. Każda z fantastycznych postaci posiada własną historię, pochodzenie i charakter. Jedne z nich wywołują w nas uczucie lęku, przerażenia i wstrętu. Inne wręcz przeciwnie – wzbudzają litość, a nawet sympatię.
Sapkowski doskonale wykreował bohaterów swojej sagi.
Jedną z głównych jej postaci jest wiedźmin. To także postać fantastyczna. Należy ją zatem wpierw przedstawić, by można było lepiej zrozumieć jej rolę w powieści.
Wiedźmin to mutant, który poddawany długotrwałej kuracji odpowiednimi ziołami oraz długotrwałemu szkoleniu nabiera nadludzkiej sprawności po to, aby nieść ludziom pomoc. Jego zadaniem jest tępienie potworów: wiwiern, leszych, wampirów, strzyg, smoków, i wielu innych, które zatruwają ludziom życie. Wiedźmin zna także podstawy magii. Jest kimś w rodzaju prywatnego detektywa do zadań specjalnych, gdyż za swoje usługi pobiera zazwyczaj opłatę. Jednym z efektów mutacji miał być całkowity brak emocji, które wojownikowi przeszkadzają w wykonywaniu zadania oraz brak zdolności do płodzenia potomstwa. W przypadku tytułowego bohatera sagi, wiedźmina Geralta z Rivii, udało się tylko to drugie. W pierwszych tomach sagi Wiedźmin rzeczywiście dzielnie i konsekwentnie zwalcza budzące grozę potwory. Później sytuacja diametralnie się zmienia. Stwory schodzą na dalszy plan, przeciwnikami Geralta stają się, wbrew wiedźmińskiemu kodeksowi, ludzie. Rozpoczyna się także wewnętrzna walka Geralta.. Spory pomiędzy różnymi królestwami stawiają go ciągle w sytuacji wymagającej od niego dokonywania wyborów. Geralt chce zachować neutralność, jednak z biegiem czasu dostrzega, że nie jest to możliwe. Zaczyna on kierować się głównie emocjami – miłością do czarodziejki Yennefer i dziecka niespodzianki – Ciri. Ostatecznie z wyuczonymi zasadami wygrywają uczucia.
Także Ciri jest bardzo ciekawą postacią. Podczas całej powieści możemy zaobserwować jakby jej ewolucję. Z królewskiej córki, której nigdy niczego nie brakuje, trafia do fortecy wiedźminów, gdzie uczy się być wiedźminem, a raczej wiedźminką, jako pierwsze w historii wiedźmińskie dziecko płci żeńskiej. Po wielu perypetiach i przygodach zostaje hersztem zbójeckiej bandy. Przyjmuje imię Falka. Staje się brutalną wojowniczką bez skrupułów i litości, po czym następuje kolejny zwrot. Falka znowu staje się Ciri, tyle, że jest już młodą i pewną siebie kobietą.
Sapkowski stosuje także retrospekcję. W nieoczekiwanych momentach bohaterzy przypominają sobie nagle minione zdarzenia i przeżycia. Można powiedzieć, że „wybija nas to z rytmu czytania”. Jest to jednak doskonale zaplanowane i celowe działanie autora, gdyż w ten sposób powoli dowiadujemy się nowych rzeczy o naszych bohaterach, poznajemy przyczyny ich postępowania oraz kulisy wydarzeń. Sapkowski uznał chyba ten literacki zabieg za jeden z czołowych sposobów tworzenia swojej prozy.
W nowej, niedokończonej jeszcze trylogii, której pierwszy tom nosi tytuł „Narrenturm” akcja toczy się w czasie i miejscach znanych nam z historii. Sapkowski odnosi się do historycznych wydarzeń, w jego powieści spotykamy znane nam z historii postacie, np. Jan Hus, Zawisza Czarny czy król Polski Władysław Jagiełło. Możemy się znaleźć w znanych nam miastach, Wrocławiu i czeskiej Pradze, a także uczestniczyć np. w krzyżowych wyprawach. Jednocześnie cały czas spotykamy się z postaciami nie z tego świata oraz odczuwamy obecność magii.
W cyklu opowieści o wiedźminie rozwój wydarzeń cechuje dynamizm, autor niespodziewanie obiera inny kierunek akcji, następują jej nieoczekiwane zwroty, wciąż pojawiają się nowi bohaterowie, inni natomiast odchodzą. Autor miesza czas, miejsca i narrację. Czyni w ten sposób lekturę jeszcze ciekawszą. Jeszcze bardziej wciągającą, przez co dla niektórych czytelników staje się ona niemal obsesją.
Przybliżając charakterystykę postaci chciałam podkreślić wysoki poziom umiejętności Andrzeja Sapkowskiego w kreowaniu postaci pod kątem psychologicznym. W jego bohaterach dostrzegamy cechy, które posiadają także ludzie z rzeczywistego świata. Ich wewnętrzne sprzeczności, targające duszami rozterki. Jakże dobrze jest nam to znane nawet z autopsji. Jest to jeden z elementów, który sprawia, że czytając prozę Sapkowskiego, można „wtopić się” w świat przedstawiony. Wydaje nam się on dzięki temu bardziej swojski, zwyczajny i codzienny.
Świat, który przedstawia nam ów autor pod każdym kątem jest perfekcyjnie dopracowany. To prawda, że czasem coś nie do końca zostanie wyjaśnione, czasem może nam się wydawać, że mógłby oszczędzić wulgaryzmów, jakimi mocno ubarwione są wypowiedzi bohaterów. Jednak wszystko to tworzy spójną całość.
W utworach Sapkowskiego czuć, widać i słychać także wojnę. Wszystko jest nią otoczone i wokół niej się kręci. Sceny bitew i walk opisane są w sposób bardzo realistyczny, zdaje się, że żaden szczegół nie został przy tym pominięty.
Sapkowski potrafi także niezwykle poetycko opisać sceny erotyczne. Są one dowodem wyczucia i dobrego smaku autora w tej kwestii.
Tym co czyni jeszcze Sapkowskiego pisarzem wyjątkowym jest także język. Potraktował go jako element ubarwiający jego dzieła a zarazem urealniający świat przedstawiony. Wulgaryzmów i przekleństw używają zarówno królowie jak i najemne zbiry, lecz słownictwo i składnia różnią się w zależności od środowiska.
Bez wątpienia Sapkowski jest jednym z mistrzów polskiej literatury fantastycznej. Mamy oczywiście innych pisarzy w tym gatunku, ale to właśnie on zdobył największa popularność, na kolejne jego dzieła z niecierpliwością czekają tysiące czytelników. Pisze on nie tylko doskonałe powieści, ale także opowiadania. Mam nadzieję, że jego talent dostrzeżony zostanie jeszcze przez wielu czytelników polskiej fantastyki.
(Należy się małe wyjaśnienie. To moja prezentacja maturalna. Trochę ją uszczupliłam przed umieszczeniem na Elixirze. Korzystałam przy jej pisaniu z jednego z artykułów na Elx, więc może być skopiowany jakiś fragmencik) :)
jutta. |
komentarz[31] |  |
|
|
|
|
|
| Komentarze do "Sposoby kreowania świata przedstawionego w prozie Andrzeja Sapkowskiego" |
|
|
|
|
|
|
© 2000-2007 Elixir. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Designed by Kerm
Engine by Khazis Khull based on jPortal
|
|
|
